De houtendeur van de fabriekshal wordt met een touw opengetrokken, er rijdt een auto binnen. Een vrijwilliger stapt uit en haalt wat krukken uit de achterbak. Hij zet deze bij de stoelen die eveneens vandaag zijn binnen gesjouwd, en schenkt een kop koffie in. Langzaam druppelen mensen binnen, er wordt gepraat, gelachen en rondgekeken. Dit is het dus, hier zal straks worden gebouwd aan een nieuwe vrijplaats.

Terwijl nieuwelingen zich thuis maken, zijn vrijwilligers al druk in de weer. De één zet koffie, de ander spijkert een doek in de muur voor een presentatie. Vandaag worden plannen besproken en bedacht om dit oude pand op te knappen. De geest van leegte die hier jaren heeft gewaard, zal nu plaats moeten maken voor nieuwe energie.

Hoewel de voormalige conservenfabriek aan de Middelstegracht prachtig is, en hoog en licht, is het ook vervallen en niet waterdicht. Plassen water op de grond verklappen dat het vannacht flink heeft geregend. Het pand is als een ruw diamantje en er zal veel werk moeten worden verzet om deze te laten glazen. Maar de ruimte ademt verhalen en roept inspiratie op om mee aan de slag te gaan.

Als de boel is verkend wordt het programma afgetrapt. Een vrijwilliger vertelt over de huidige situatie en over de verbouwing en wat hiermee is gemoeid. De verbouwing is omvangrijk, zal gefaseerd worden uitgevoerd, en ongeveer anderhalf tot tweejaar in beslag nemen. Zo moet het casco worden aangepakt en zullen er nieuwe verdiepingen komen.

Klussen en keten

De klusjes zijn absoluut niet allemaal specialistisch van aard, ook met twee linker handen is er genoeg te doen. Vrienden en bekenden worden opgetrommeld om waar mogelijk een handje te helpen, en ook nieuwe vrijwilligers zijn van harte welkom.

De architect van het geheel doopt het moment tot de bouwkeetfase. De fase waarin wordt geklust en ruimte is voor besloten ontmoeting. Iedereen reageert enthousiast, nu kan worden gewerkt aan één ruimte die vergund open kan voor publiek. Zo snel mogelijk open, dat is het devies.

Sinds de oude vrijplaats na 40 jaar verloren ging, hebben vele mensen zich tweejaar ietwat ontheemd gevoeld. De stad miste een plek waar debatten worden gehouden en maatschappelijk georiënteerde activiteiten worden ontplooid. Bovenal miste het een creatieve plek en een politiek en sociaal epicentrum.

Schone pagina’s

Nu is er weer zo’n bruisende kern in de stad. De Fabel van de illegaal en weggeefwinkel kunnen weer zij aan zij bestaan naast de ontmoetingsruimte, en ook voor muziek en theater zal spoedig een nieuw doek worden opgetrokken.

Er is herkenning maar het voelt ook als een open boek, één die kan worden ingekleurd vanaf scratch. Lege ruimtes bieden plaats aan nieuwe organisaties en ook ruimte voor tips, ideeën en suggesties. Waar heeft Leiden behoefte aan? Er is immers geen stad zonder vrijplaats, maar er is ook zeker geen vrijplaats zonder stad!